Tiroid sorunu pek çok kişinin ortak sorunu olmakla beraber tiroid bezlerinin yeteri kadar çalışmaması kişinin beslenmesi ve uykusunu etkilmektedir. Yaşam kalitesinde oldukça önemli olan bu iki nokta için biz de bugünkü blog yazımızda tiroid hastaları için beslenme ipuçlarına değinmek istedik.
Tiroid Hastalığı Nasıl Oluşur?
Genel olarak hep bir hastalık olarak anılsa da tiroid aslında boğazda adem elması olarak bilinen bölgenin altında, soluk borusunun önünde yer alan bir organdır. Tiroid tüm organları ilgilendiren hormonun üretiminin olduğu bir organdır. Tiroid bezinden salgılanan bu hormonlar, kan dolaşımına karışarak ilgili sistem ya da organın uyarılmasına katkı sağlar. Bu hormonlar vücutta triiodotironin (T3) ve tiroksin (T4) olarak bulunur ve vücudumuzun işleyişi için oldukça önemlidirler. Çünkü; tiroid bezi fonksiyonlarının düzenli olması, vücutta oluşan metabolik süreçlerin hemen hemen tümünü etkilemesinden kaynaklanmaktadır. Vücutta bu hormonların az ya da fazla çalışması hipotiroidi veya hipertiroidi gibi tiroid hastalıklarının oluşmasına neden olur.
Tiroid Hastalığı Çeşitleri
Tiroid bezi pek çok hastalığın gelişiminde rol oynarken yaygın olarak şu iki hasatlık daha fazla görülmektedir. T3 ve T4 hormonlarının normale göre daha az salgılanması sonucu hipotiroidi, daha fazla salgılanması sonucu ise hipertiroidi. Bu hastalıkların yanında diğer görülen hastalıklar şunlardır:
-
Guatr (Tiroid bezinin büyümesi)
Guatr hastalığına sahip kişiler; ıspanak, badem, incir, kuru fasulye gibi kalsiyum yönünden zengin besinler tüketmelidir. Selenyum yönünden zengin besinler, beslenme listesinde daha da fazla bulunmalıdır. Süt ve süt ürünleri iyot bakımından zengin olduğundan kontrollü tüketilmelidir.
-
Nodül (Tiroid bezinde bulunmaması gereken kitleler)
Yeşil yapraklı sebzeler, renkli sebzeler ve meyveler, çok iyi birer mineral, vitamin, antioksidan ve lif kaynağıdırlar.Özellikle tiroid nodülü olanlar dereotu kesinlikle tüketmelidirler. Nodülü olan kişiler lahana, ıspanak, brokoli, soya fasulyesi, turp, tatlı patates, şeftali, avokado gibi gıdalardan uzak durması gerekmektedir. Tiroid bezlerinin iltihaplanmasına yani haşimatosu olanlara selenyum çok faydalı olduğu için badem, ceviz gibi yiyecekleri bol bol tüketebilirler
-
Hipotiroidizm (Tiroid bezinin az çalışması)
Yapılan çalışmalar hipotiroidi olan bireylerin yüzde 30'unda kansızlık görüldüğünü ortaya koymuştur. Bu nedenle günlük beslenmede demir alımına özen gösterilmeli, kırmızı et, yumurta, kuru meyveler, pekmez, yeşil yapraklı sebzeler gibi demir içeren besinler günlük beslenmede mutlaka yer almalıdır.
-
Hipertiroidizm (Tiroid bezinin çok çalışması)
Hipertiroid hastaları; İyot ve iyotlu gıdalar (süt, yumurta sarısı) çay, kahve, asitli içecekler, soya, ve gluten olabildiğince tüketilmemeli ve sigaradan uzak durulmalıdır. Bu besinler yerine B vitamini içeren gıdalar sıklıkla tüketmelidirler. B vitamini ve demir açısından zengin gıdalar; kepekli ekmek, yeşil fasulye, kinoa ve ıspanaktır.
-
Haşimato (Tiroid iltihabı)
Haşimato hastalığında beslenmede protein dengesine özen gösterilmeli ve selenyum desteği alınmalı. Haşimato hastalarının diyetinde bol miktarda soğuk sıkım sızma zeytinyağı, halis tereyağı ve Hindistan cevizi yağı bulunmalı. Deniz balıkları bol miktarda iyot içerir.Bu yüzden bol bol tüketilmelidir.
-
Graves (Tiroid bezinin aşırı çalışması)
Graves hastalığına sahip kişiler düşük lifli gıdalar, beyaz un, meyve suları, patates gibi besinleri sınırlı şekilde tüketmeli, daha çok lif zengini karbonhidratlar beslenme listesine eklenmelidir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek tercih edilmelidir. Trans ve doymuş yağlardan uzak durmalı, Fast food tipi beslenme şeklini yapmamalıdırlar.
Bu hastalıklar arasında en yaygın görülen Hipotiroidizm dir
Tiroid Belirtileri Nelerdir?
Hipotiroidi yani tiroit hormonu üretiminin azalması, yorgunluk, vücut ağırlığında artış, saç dökülmesi, unutkanlık ve hatta depresyona yol açabilirken, aksi yani hipertiroidi ise aşırı sinirlilik, uykusuzluk, besin alımında artış ancak buna rağmen vücut ağırlığında kayıp ve kalp çarpıntısına yol açmaktadır. Tiroid hastalıkları, ilk başta hayati derecede önemli sorunlara sebep olmazken,kilo alımında ve kilo kaybında aşırılık, kabızlık, kalp çarpıntısı, unutkanlık veya depresyon sonucu bireyin yaşam kalitesinde düşüşlere sebep olmaktadır.
Sağlık verilerine göre ülkemizde her 100 kişiden 40 ında tiroit sorunu 30 unda ise guatr görülmektedir. Genetik etmenler, iyot yetersizliği veya guatrojen adı verilen ve iyotun vücutta kullanımına engel olan besinlerin çok sık tüketilmesi tiroit hastalıklarına neden olabilmektedir. Bu yüzden tiroid hastalığına sahip bireyler beslenmesine daha da fazla özen göstermelidir.
Tiroid Hastalığı İçin Beslenme Önerileri
Tiroid hastalıklarında beslenme tiroid hastalığını tedavi edemeyebilir fakat tedavinizi destekler bunun yanında semptomların azalmasına da yardımcı olur.
Tiroid Hastalığında Nasıl Beslenmelisiniz?
Tiroid hastalığına sahipseniz. Buna göre beslenme şeklinize özen göstermelisiniz. Beslenmede dikkat etmeniz gereken noktalar, tüketmeniz gereken besinler ve tüketmemeniz gereken besinler bulunmaktadır.
Hazır Gıdaları Tüketmeyin
Ağır bir şekilde işlenmiş olan hazır gıdalar tiroid üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olmasada insan sağlığı üzerinde oldukça etkilidir. Hiç de sağlıklı olmayan donmuş hazır gıdalar sağlıksız bir şekilde kilo almanızı sağlar ve kanserojen madde içerdiklerinden uzak durmanız gerekmektedir. Bu gıdalar yerine taze meyve, sebze, kepekli tahıllar ve minimum işlenmiş gıdaları seçmek daha doğru bir tercih olacaktır.
Tuz Tüketimine Dikkat Edin
Her şeyde olduğu gibi sofra tuzu da fazla kullanıldığında insan sağlığı açısından zararlıdır
Fazla tuz tüketimi kan basıncının artarak yüksek tansiyon, kalp ve damar sorunlarının ortaya çıkmasında etkili olabilmektedir.
Sağlıklı Yağlar Tüketin
Diyetinize zeytinyağı, avokado ve sağlıklı fındık gibi iyi yağlar bulundurun Bu yağlar, bağışıklık sisteminizi desteklemeye yardımcı olabilecek anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.
Tatlı Tüketimine Dikkat Edin
Tiroid hastaları tatlı tüketimine dikkat etmeli. Tatlı tüketimi tiroid hastalığı tip 2 diyabetinizi arttırabilir. Bu noktada tatlı tercihinizi dondurma gibi hafif tatlı ve meyvelerden kullanmalısınız.
Bir Oturuşta Çok Fazla Yemek Yemekten Kaçının
Bir oturuşta çok fazla yemek tüketmek kan şekerinizde ani artışlara neden olabilir. Bu yüzden beslenmenizi dengeli bir diyet haline getirerek beslenmelisiniz.
Dikkatli yeme, aşırı yemekten kaçınmak için yararlı bir stratejidir. Vücudunuza tok olduğunuzu kaydetmesi için zaman tanır ve bu sinyallere karşı farkındalığınızı artırır. Bir bonus olarak, sindirime de yardımcı olabilir.
Kafein Tüketimine Dikkat Edin
Aşırı kafein alımı sinirlilik ve anksiyete gibi hipertiroidizm semptomlarını arttırabileceği için çikolata, kahve, çay, kola gibi yüksek oranda kafein içeren besinlerden uzak durulmalıdır.
Glutensiz Diyet Uygulayın
Çölyak hastalığı, sindirim sisteminizde buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein olan glutene karşı bağışıklık reaksiyonuna neden olan ve ince bağırsağınızda hasara yol açan otoimmün bir durumdur. Bu hastalığa sahip olmak, iyot ve selenyum gibi tiroid sağlığı için hayati önem taşıyan besinlerin zayıf emilimine neden olabilir ve vücudunuzun tiroid hormon replasman ilaçlarınızı (levotiroksin) emme yeteneğini azaltabilir.
Guatrojenik Besinleri Tüketmeyin
Guatrojenler, birçok bitki bazlı gıdada bulunan doğal olarak oluşan kimyasallardır. Bu maddelerin düzenli olarak yüksek miktarlarda tüketilmesi tiroid sağlığınızı etkileyebilir
Guatrojen açısından en zengin gıdaların bazı örnekleri arasında brokoli, Brüksel lahanası, karnabahar, lahana, çilek, şeftali ve yer fıstığı bulunur.
Guatrojen içeren gıdalar, vücudunuzun iyot kullanma yeteneğini engelleyerek tiroid fonksiyonunu bozabilir. Daha spesifik olarak, guatrojenler, iyotun temel tiroid hormonları tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) içine dahil edildiği süreci bloke edebilir.
Ayrıca tiroid beziniz tarafından tiroid hormonunun gerçek salınımını engellerler ve tiroid depolama hormonu T4'ün aktif tiroid hormonu T3'e periferik dönüşümünü bozarlar.
Çok büyük miktarlarda guatrojenler guatr veya tiroid büyümesine neden olabilir. Ayrıca antitiroid ilaçlar gibi davranarak yetersiz çalışan tiroidinizi yavaşlatabilir ve potansiyel olarak hipotiroidizme neden olabilirler.
Lif Alımını Arttırın
Tiroid hastalığı olan birçok kişi kabızlık ve fazla kilo ile mücadele eder. Lif, sindirim, kalp sağlığı, sağlıklı bağırsak hareketleri ve tokluk hissini arttırmak için önemlidir.
Yeterince Su İçin
Tiroid hastaları için kabızlık oldukça mühim bir sorundur. Bu noktada vücuda su alımı çok fazla önemlidir.
Yeterli Vitamin ve Mineral Seviyelerini Koruyun
Beslenme eksiklikleri tiroid hastalığının semptomlarını kötüleştirebilir. Yeterli düzeyde belirli besin maddelerine sahip olduğunuzdan emin olmak, sağlığınız için önemlidir.
D Vitamini
Bilimsel çalışmalar, D vitamini eksikliğinin otoimmün tiroid hastalıklarının gelişimi ile bağlantılı olabileceğini ve bu koşullara sahip kişilerde daha yaygın olduğunu bulmuştur. Araştırmalar ayrıca, D vitamini takviyesinin, otoimmün tiroid hastalığı olan kişilerde hem tiroid peroksidaz (TPO) hem de tiroglobulin (Tg) antikorlarını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir
B12 vitamini
B12 vitamini eksikliği, otoimmün tiroid hastalığı olan kişilerde, ayrıca yaşlılarda ve vejeteryan diyeti uygulayan kişilerde daha yaygındır.
Kırmızı kan hücresi oluşumu ve sinir fonksiyonundaki önemli rolü nedeniyle, B12 vitamini eksikliği yorgunluk, enerji kaybı ve anemiden (düşük alyuvar sayısı) nefes darlığına ve ayrıca bozulmuş nörolojik rahatsızlıktan dolayı uyuşma ve karıncalanmaya neden olabilir. Mevcut kılavuzlar, 14 yaşın üzerindekilerin günde 2.4 mcg B12 vitamini tükettiğini göstermektedir.
Selenyum
Selenyum, tiroid hormonlarının seviyesinin düzenlenmesi ve tiroid bezinin sağlıklı çalışması için son derece önemli bir mineraldir. Hindi, balık, tavuk, ayçekirdeği, mantar, yumurta gibi besinler, selenyum bakımından zengindir.
Ferritin / Demir
Ferritin, vücudumuzun demirini depolayan ve ihtiyacınız olduğunda serbest bırakan bir proteindir. Ferritin seviyeniz düşükse, demir seviyeniz de düşer , bu da yorgunluğa ve muhtemelen kansızlığa neden olabilir.
Demir eksikliği de hipotiroidizmin gelişmesine katkıda bulunabilir. Demir eksikliği semptomlarının çoğu hipotiroidizm semptomlarına benzer olduğundan veya aynı anda ortaya çıktığından, bir sorununuz olduğunu bile fark edemeyebilirsiniz.
Demirin Faydaları
- Vücutta oksijen taşıyan hemoglobin yapımında kritik öneme sahiptir.
- Oksijeni kaslara taşıyan miyoglobin yapımı için gereklidir.
- Tiroid uyarıcı hormon (TSH) üretimi için gereklidir
Çinko
Çinko, tiroid hormonunun üretimi ve işlenmesi için gerekli olan minerallerden biridir ve Düşük çinko seviyeleri hipotiroidizmin tetikleyicisi olabilir .Vücudunuzun çinko depolaması mümkün olmadığı için günlük olarak çinko tüketmeniz önemlidir. Yetişkinlerin günde 8 mg (kadın) ila 11 mg (erkek) tüketmesi önerilmektedir.
Doğru iyot alımına dikkat edin
İyot, tiroid hormonları triiyodotironin (T3) ve tiroksin (T4) üretimi için çok önemlidir. İyot eksikliği tiroid fonksiyonunu bozabilir çünkü o zaman vücudunuz gerekli tiroid hormonunu üretmek için yeterli hammaddeye sahip olmaz.
Çok fazla iyot da sorunlu olabilir, guatr - tiroid büyümesine ve potansiyel olarak otoimmün tiroid hastalığının alevlenmesine ve kötüleşmesine neden olabilir
Tiroid hormonlarının salgılanması, iyot minerali sayesinde olur. Hipotiroidi olan kişiler iyottan zengin, hipertiroidi olanlar ise iyottan fakir beslenmelidir.
Tiroid hastaları için beslenme önerileri adlı blog yazımızın sonuna geldik.Sağlıklı beslenmenin tiroid hastaları için de önemine değindiğimiz bu içerik sonrasında dilerseniz zahmetsiz ve sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandıracak diyet paketlerini inceleyebilir, daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.